Odumiranje bosančice

Nakon turskog osvajanja Bosne, otvaraju se slovenske kancelarije gdje se dokumenti sa turskog prevode na narodni jezik i lokalno pismo Bosne – bosančicu. Ali već tada je muslimani zovu „srpskim pismom“ jer liči na srpsku ćirilicu, tako da trag o tome postoji i u Dubrovačkom arhivu gdje u pismu Osmanage Rizvanbegovića iz Stoca, pisano Dubrovačkoj Republici 1752. godine latinicom, traži od Dubrovačke Republike da mu se odgovor pošalje pisan „srpskim pismom“. U 17. vijeku se je bosančica koristila u zvaničnim posljednjim pavlićanskim (bogumilskim) opštinama u Bugarskoj gdje su to nazivali „srpski čitati“.

Što se dalje ide prema 18. vijeku, pismo postaje sve više neujednačeno, radi se o postepenoj grafičkoj degeneraciji, zbog čega su često pojedina slova nečitljiva, iz osnova promijenjena, tako da se jasno vidi da je za ovu starobosansku ćirilicu opao interes i da nju sistematski potiskuje u zvaničnoj prepisci pojava novog lokalnog pisma nazvanog arabica. Kod muslimanskih plemićkih porodica ovo pismo je sačuvano u 20. vijeku pod nazivom „begovska ćirilica“ i korišteno je kao tajnopis, kao što je arabica korištena sa istom namjerom u katoličkim i pravoslavnim porodicama u Bosni.

Opovrgavanje naučnika i nacionalista da su bogumili svojevoljno prihvatili islam kao vid otpora progonima katoličke i pravoslavne crkve, dovodi se u pitanje. Očito da postoji skrivena tradicija pismenosti u Bosni koja je neistražena ali je sačuvana kroz toliko vijekova ne samo kod bosanskih  muslimana, već i pravoslavaca i katolika, a koju su morali da kriju od trenutne vlasti. Sa druge strane, ne postoji ni jedan državni ili crkveni dokumenti, povelja ili pismo u srednjem vijeku u kojem stoji da u Bosni žive Srbi ili Hrvati, već samo „dobri“ Bošnjani, te da se njeni vladari i plemići nazivaju bosanskim banovima, vojvodama ili kraljevima. Najveći dio naroda je pripadao narodnoj crkvi i bili su protivnici katoličke i pravoslavne, koje su bile omražene zbog progona i inkvizicije koja je Crkvu bosansku osudila i proklela.

LINKOVI TPBBiH:

Picasa Album: Glagoljica i Bosančica

https://picasaweb.google.com/115156917274675590086/TragomPisaneBastineBiHGlagoljicaIBosancica

Slide prezentacija Glagoljica i bosančica

http://www.slideshare.net/vaskasotirovdjukic/tragom-pisane-batine-glagoljica-i-bosanica